Co się zmieni?

Dzięki zmianie artykułu 96 ustawy Prawo ochrony środowiska, regionalne władze samorządowe będą mogły decydować, jakie paliwa, a przede wszystkim w jakiego rodzaju instalacjach, mogą być wykorzystywane na danym terenie. Innymi słowy, władze samorządowe będą mogły określić wymagania emisyjne wobec domowych kotłów i pieców na węgiel.

Dlaczego to władze samorządowe mają podejmować decyzję?

Według polskiego prawa to samorządy wojewódzkie (urzędy marszałkowskie oraz sejmiki wojewódzkie) odpowiadają za jakość powietrza. To urzędy marszałkowskie sporządzają co trzy lata programy ochrony powietrza, a sejmiki przyjmują je w głosowaniu. W ramach programów sporządzane są analizy pokazujące, gdzie problem z zanieczyszczeniem powietrza jest największy i co należy zrobić, aby poprawić jakość powietrza. Zatem to w samorządach leżą kompetencje do zajmowania się tym tematem. Co więcej, nie każdy region i nie każda miejscowość boryka się z taką samą skalą problemu. Najgorzej jest na południu Polski oraz w niektórych województwach położonych centralnie. Szczególnie duża skala zanieczyszczenia powietrza występuje również w miejscowościach położonych w kotlinach górskich, gdzie przewietrzanie jest utrudnione. Dlatego rozwiązania nakierowane na poprawę jakości powietrza powinny być dostosowane do uwarunkowań regionalnych czy lokalnych.

Dlaczego nowelizacja jest potrzebna?

Wbrew powszechnej opinii wysokie poziomy zanieczyszczeń to nie tylko problem dużych miast – to również problem mniejszych miejscowości w których przeważającym źródłem ciepła są kotły na węgiel lub drewno. Dominującym źródłem zanieczyszczeń jest tzw. „niska emisja”, czyli spalanie węgla i innych paliw stałych w domowych piecach i kotłach. W Polsce proces ten nie był w żaden sposób uregulowany – można spalać bardzo niskiej jakości paliwa w przestarzałych technologicznie instalacjach, zwanych potocznie „kopciuchami” czy „śmieciuchami”. Niejednokrotnie do węgla czy drewna dorzucane są śmieci.

Narzędzia, które oferuje ustawa, pomogą skuteczniej walczyć z zanieczyszczeniem powietrza w polskich miastach i zwiększą komfort życia ich mieszkańców. Nowelizacja wpłynie też pozytywnie na zdrowie Polaków. Z powodu zanieczyszczenia powietrza każdego roku przedwcześnie umiera 45 000 mieszkańców Polski. Wachlarz chorób do jakich przyczynia się zanieczyszczenie powietrza jest wyjątkowo szeroki: rak płuc, zawał serca, udar mózgu, astma.

Czy „ustawa antysmogowa” dotknie najuboższych?

Realizację nowych przepisów wspomogą środki pochodzące m.in. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkich funduszy oraz Unii Europejskiej. Na działania związane z poprawą jakości powietrza przeznaczono około 12 mld zł do 2020 roku. Oznacza to, że obywatele nie pozostaną sami z kosztami zakupu nowych kotłów – państwo pokryje znaczną część tych wydatków. Przykładowo, w Narodowym Funduszu i Wojewódzkich Funduszach przeznaczono na ten cel 800 mln zł, przy czym planowane już są kolejne środki. Ubóstwo energetyczne dużej części naszego społeczeństwa jest niewątpliwie jednym z poważniejszych zaniedbań cywilizacyjnych naszego kraju. Nie może ono jednak usprawiedliwiać braku działań na rzecz poprawy jakości powietrza.

Jakie znaczenie ma nowelizacja ustawy dla działkowców?

Ustawa jest prawem powszechnym i obowiązuje każdego. Inne akty prawne muszą być z nią zgodne.

Palenie nawet pochodzących z działki części roślin powodowało zadymianie okolicy, a przez to przyczyniało się do emisji zanieczyszczeń.  W trosce o środowisko naturalne, a także i zdrowie działkowców i mieszkańców miast, w nowym Regulaminie ROD, który został uchwalony 1 października 2015 r. Krajowa Rada wprowadziła całkowity zakaz spalania na trenie ROD wszelkich odpadów i resztek roślinnych.

Obecnie wiele samorządów wprowadziło już w formie uchwały całkowity zakaz spalania i palenia otwartych ognisk na swoim terenie. Zakaz ten władza lokalna egzekwuje przy pomocy staży miejskiej, która wystawia mandaty karne za jej nieprzestrzegania. Należy się spodziewać, że w wyniku wprowadzonej nowelizacji większość pozostałych władz lokalnych w miastach również podejmie takie uchwały na swoich terenach. Problem spalania na działkach staje się wyjątkowo trudny dla ROD, dlatego że mimo uchwał samorządów lokalnych, regulaminu ROD oraz działalności informacyjnej Związku w wielu ogrodach działkowcy w okresie wiosennym i jesiennym, ale też i letnim spalają resztki roślinne i wszystkie odpady, które są na działkach, w tym  produkty wysoce trujące, jak opakowania po środkach ochrony roślin czy butelki po wszelkiego rodzaju płynach. Wszystko to powoduje, że u ludzi, którzy doświadczają skutków takiego spalania, a w szczególności mieszkańców okolicznych osiedli i kierowców rodzi się negatywna ocena ogrodów działkowych. Często niezadowolenie to wyraża się w apelach do władz miasta, alby ostro krytykowały takie zachowanie działkowców. Nieraz nawet padają propozycje, aby władze samorządowe całkowicie zlikwidowały ogrody działkowe. Płynie stąd wniosek dla całego Związku, Krajowej Rady, okręgowych zarządów, a przede wszystkim zarządów ROD i samych działkowców, alby zaprzestać działań, które przyczyniają się do skażenia środowiska. Zarządy ogrodów powinny zwrócić na to szczególną uwagę i egzekwować postanowienia regulaminu w tym zakresie. Działkowcy natomiast powinni mieć świadomość, że spalając działają nie tylko na własną szkodę, ale przede wszystkim na szkodę całej społeczności działkowej w Polsce.

Przedstawiając informacje zawarte w komunikacie Krajowa Rada chce również zwrócić uwagę na kierunek, w którym zmierza Państwo, aby poprawić jakość środowiska, w którym żyjemy. Nie ulega wątpliwości, że są to słuszne działania, które w wyniku stosowania uchwał samorządów będą się jeszcze pogłębiały.

Krajowa Rada prosi zarządy ogrodów o aktywne włączenie się w ogólnopolski proces poprawy jakości powietrza w całym kraju, a szczególnie w dużych miastach.

KRAJOWA RADA PZD